Bang voor de bevalling? Dit kun je doen

Voor Ouders van Nu een waardevol artikel met informatie en tips. Een onderwerp waar mijn hart ligt. Ik heb vele vrouwen mogen begeleiden van angst naar vertrouwen, de transformaties waren zo mooi en groots. Van angst naar een innerlijk weten en kracht. De angst kan over je heen vallen als een zware deken. Je staat ermee op en je gaat ermee naar bed. Het voelt eenzaam het gevoel dat niemand je begrijpt en eigenlijk durf je je er misschien helemaal niet over uit te spreken. Je voelt het in je lijf en je wil er van weg van dat paniekerige rotgevoel. Iemand die geen angst kent kan zich niet invoelen hoe het echt voelt. Ik ben er ook geweest, ik had grote angsten ze kwamen voort uit trauma, pijn en verdriet. De weg naar binnen bracht mij bij terug bij mezelf. Dat ging niet vanzelf. Ik moest grote stappen zetten om los te laten waar ik zo lang aan had vastgehouden. Voel je je angstig of kijk je tegen de bevalling op? Neem dan altijd contact met me op. Ik luister naar je en ben er voor jou. Hoe groot je angsten ook zijn. 

Bang voor de bevalling? Dit kun je doen

Aan het eind van je zwangerschap kijk je steeds meer uit naar het moment dat je je baby in je armen hebt. Maar eerst nog ‘even’ die bevalling! De meeste zwangere vrouwen hebben er best vertrouwen in, maar soms overheerst angst. Bang voor de bevalling. Waar komt dat door en wat kun je eraan doen?  

Spanning en angst voor de bevalling

Het is heel normaal als je tegen je bevalling opziet of het best spannend vindt. Het is nogal een gebeurtenis. Bij een eerste kind kun je nog niet weten hoe het voelt en hoe je op de pijn zult reageren. Maar ook bij een tweede of derde weet je van tevoren niet hoe het precies zal gaan. Ook zijn er, zoals bij alles in het leven, (kleine) risico’s. Niks mis met een beetje gezonde spanning dus, zolang het vertrouwen maar overheerst. 

Lastig wordt het als je echt bang bent voor de bevalling of er vaak angstige gedachten over hebt. Angst kan de aanmaak van de juiste hormonen verstoren en ervoor zorgen dat je verkrampt, waardoor de bevalling pijnlijker wordt en langer kan duren. Genieten van je zwangerschap lukt ook niet echt, als bezorgdheid je in beslag neemt. Gelukkig kun je veel doen om je vertrouwen sterker te maken, waardoor de angst op z’n minst hanteerbaar wordt en op z’n best verdwijnt. Inzicht in de oorzaak van je angst is de eerste stap. 

Oorzaken van angst

Als je weet welke factoren meespelen bij jouw angst, wordt het makkelijker om er iets mee te doen. Het is dus verstandig om dat voor jezelf uit te zoeken. Mogelijk wordt je angstige kijk op de bevalling (onbewust) beïnvloed door:

  • Enge verhalen van anderen
    Ongevraagd krijg je van alles te horen, inclusief de details. Dat kan hard binnenkomen. Helemaal als je zwanger bent, ben je hier gevoeliger voor en kun je het lastiger van je afzetten. Zeg dus gerust dat je die dingen niet wilt horen. Het helpt je op geen enkele manier. Je hebt er veel meer aan om je vertrouwen te boosten met verhalen van vrouwen die positief terugkijken op hun bevalling. En dat zijn er heel veel!
  • Films en tv
    Vrijwel alle filmscènes met een bevalling laten angstige vrouwen zien die veel pijn lijden, blijkt uit onderzoek. En ook op tv zie je zelden positieve beelden van vrouwen die hun weeën prima aankunnen. Als je van jongs af aan nare beelden hebt gezien, zelfs als ze lollig zijn bedoeld, kan dat je verwachting ongemerkt hebben bepaald. Terwijl het in werkelijkheid vaak zo anders gaat.
  • Focus op risico’s en complicaties
    Bij de verloskundige of een zwangerschapscursus kun je iets te horen krijgen wat je bang maakt. Realistische informatie is prima en risico’s zijn er, maar komen weinig voor. Complicatie betekent ‘een probleem dat soms ontstaat’: niet de norm dus. Het heeft geen zin om daar de nadruk op te leggen, want de kans dat het jou overkomt is klein. Misschien helpt de vergelijking met een vakantie. Je kunt diarree krijgen of beroofd worden, maar als je op het vliegtuig stapt denk je (hopelijk) vooral aan dat fijne strand. Probeer voor de bevalling ook te focussen op dingen die je geruststellen.
  • Geen klik met je verloskundige. Juist als je angstig bent, is het belangrijk dat je wordt begeleid door mensen die jou snappen en weten hoe ze je vertrouwen kunnen geven. Voel je je niet op je gemak bij je verloskundige of gynaecoloog, durf je je angsten niet uit te spreken of wordt er niet goed op gereageerd? Weet dat je altijd kunt overstappen naar een andere praktijk of ziekenhuis.
  • Een nare eerdere bevalling
    Iedere bevalling is een nieuw verhaal. Het kan dit keer heel anders gaan, alleen al omdat je beter weet wat je wel en niet wilt en je je anders kunt voorbereiden. Verderop lees je hier meer over.

Veel voorkomende angsten

Van medische handelingen tot poepen tijdens de bevalling: vrouwen kunnen voor van alles bang zijn. Maar over het algemeen heeft angst te maken met pijn en controleverlies. Dit zijn de meest voorkomende angsten.

1. Pijn

Met stip op 1 en dat is geen wonder: pijn wordt altijd in één adem genoemd met bevallen. Weeën doen ook pijn (uitzonderingen daargelaten), maar hoe die pijn voelt is voor iedere vrouw anders. Je kunt van tevoren niet weten hoe dit voor jou zal zijn, maar je hebt wel invloed op het omgaan met de pijn. Allereerst verschilt weeënpijn van pijn die je al kent. We zijn gewend dat pijn komt door iets bedreigends, zoals een ziekte of ongeluk. Weeënpijn is geen signaal dat er iets mis is, maar hoort bij iets positiefs. Het is functionele pijn, die nodig is om je baby geboren te laten worden. Als je er zo naar kunt kijken, hoef je er niet bang voor te zijn en is het makkelijker te accepteren.

Bovendien doet bevallen niet de hele tijd pijn. De weeën duren 1-1,5 minuut en tussendoor heb je telkens pauze, waarin de pijn meestal helemaal weg is. De pauzes kun je gebruiken om zo goed mogelijk te ontspannen en je mentaal voor te bereiden op de volgende wee. In de eerste fase heb je vaak maar drie weeën per uur. De frequentie en intensiteit bouwen zich geleidelijk op. Als de weeën korter op elkaar komen en pijnlijker worden, weet je dat er schot in zit. Je hebt steeds minder weeën te gaan! Maar je lichaam helpt je ook door meer hormonen vrij te maken die je kracht geven of in een roes brengen. Lees meer over soorten weeën en hoe je ze het beste kunt opvangen.

Zodra je pijn voelt, gaat je lichaam endorfine aanmaken. Dit stofje is verwant aan morfine en werkt kalmerend en pijnstillend. Hoe beter je kunt ontspannen, hoe sterker de endorfine werkt. Daarnaast zijn er allerlei opties voor natuurlijke en medische pijnbestrijding. Zoek dit vooral goed uit als pijn je grootste angst is. Maar ook je bevalhouding, beweging en de steun van je partner en verloskundige kunnen veel verschil maken voor de pijn. Bij een bevalling hoeft pijn niet hetzelfde te zijn als lijden.

2. Dat de baby er niet door past

‘Alsof er een tennisbal door je neusgat moet’… zulke grapjes helpen niet én kloppen voor geen meter. Bij de bevalling maak je een hormoon aan dat je geboortekanaal en de gewrichten in je bekken zachter en soepeler maakt. Ook je perineum wordt elastischer. Er komt dus werkelijk meer ruimte om je baby door te laten. Het helpt als je niet op je rug ligt, maar bijvoorbeeld op je zij of als je hurkt of op je knieën zit. Ook geduld helpt: het perineum krijgt dan tijd om rustig mee te rekken, wat de kans op inscheuren of inknippen verkleint.

Baby’s zijn zelden te groot om vaginaal geboren te kunnen worden. Ook als uit een echo blijkt dat je baby erg groot is, hoef je je meestal geen zorgen te maken. Tegen het eind van de zwangerschap is moeilijk te meten hoe groot een baby is en echo’s kunnen er flink naast zitten. Bovendien kan een bevalling van een tienponder net zo makkelijk gaan als bij een baby van zes pond.

Ook een te nauw bekken, of eigenlijk een wanverhouding in het bekken, komt vrijwel nooit voor. Het bekken meten levert geen betrouwbare informatie op, omdat het vooral aan andere factoren ligt als een bevalling stagneert. Vaak is de ligging van de baby of spanning door ongeduldige begeleiding of slechte communicatie de oorzaak. Maar ook medische pijnbestrijding vergroot de kans op een kunstverlossing (vacuum-pomp of keizersnede).

3. Controleverlies

Elke bevalling is anders en je kunt van tevoren niet weten hoe het bij jou precies zal gaan. Omdat we steeds meer gewend zijn om overal invloed op te hebben, vinden vrouwen het vaak lastig dat dat voor hun bevalling niet opgaat. Ze vinden het idee dat hun lichaam het overneemt moeilijk en zijn bang dat ze de controle verliezen of in paniek raken.

Het klinkt paradoxaal, maar je hebt de meeste controle als je kunt loslaten. Als jij je lichaam toestemming geeft om te doen wat nodig is, blijf je veel rustiger dan wanneer je er uit angst tegen vecht. Wat moet gebeuren, gaat toch gebeuren. Je kunt denken: ‘o nee, daar komt weer een wee, ik wil niet’, maar je kunt ook denken: ‘laat maar komen, ik kan het’. Verzet zorgt voor spanning in je lijf en daardoor meer pijn, wat de kans op paniek vergroot. Kun je bewust toelaten wat er gebeurt, dan voel je je mentaal sterker en kun je het ook beter aan. Klinkt makkelijker dan het is? Een goede zwangerschapscursus of -coach kan helpen (zie verderop).

Vaak hebben vrouwen ook het idee dat ze bij hun bevalling zijn overgeleverd aan hun verloskundige of ziekenhuispersoneel en dat ze weinig in te brengen hebben. Dat klopt niet: waar je ook bevalt en wat er ook gebeurt, jij blijft altijd de baas. Zorgverleners zijn verplicht je uit te leggen wat ze willen doen en mogen pas handelen als jij toestemming geeft.

Wat helpt bij angst?

Als je weet waar je precies bang voor bent en waar die angst vandaan komt, kun je kijken wat eraan te doen is. Je bent niet alleen en er is veel mogelijk om je vertrouwen te vergroten!

Praat erover 

Je kop in het zand steken en maar zien hoe het loopt, is geen oplossing. Als de angst tijdens de bevalling in alle hevigheid oplaait, kan dat het proces flink verstoren. Het is ook zonde om met dat rotgevoel te blijven rondlopen. Bespreek je zorgen met je partner, zodat hij je kan steunen, en ook met je verloskundige. Zij kan vast al veel (irreële) angst wegnemen of je indien nodig een psycholoog of andere hulp aanraden. Het lucht op om uit te spreken wat je dwarszit en samen te kijken waar je angst door komt en of het wel gegrond is.

Goede voorbereiding

Als je weet wat je lichaam tijdens de bevalling doet en hoe je dit het beste kunt ondersteunen, wordt het makkelijker om erop te vertrouwen. Fijne boeken hierover zijn bijvoorbeeld Positief over bevallen van Milli Hill en Ik ga relaxed bevallen van Georgina Kwakye. Vraag je ook af wat jou helpt om je zo veilig, ontspannen en sterk mogelijk te voelen. Is dat thuis bevallen of in het ziekenhuis? Wil je er een doula bij, je moeder of iemand anders die jouw vertrouwen kan boosten? Wil je pijnbestrijding, acupunctuur, een bevalbad? Welke handelingen wil je niet, zolang het medisch gezien niet nodig is? De keuze is aan jou en het gevoel dat jij de regie hebt kan veel rust geven.

Geboorteplan maken

Al je wensen voor je bevalling kun je vastleggen in een geboorteplan. Door uit te zoeken wat er allemaal mogelijk is, word je je beter bewust van wat je wel en niet wilt. En als je angstig bent geworden door een eerdere bevalling, kun je kijken wat je dit keer anders wilt aanpakken. Zorg dat jouw geboorteplan bekend is bij je verloskundige praktijk en/of het ziekenhuis waar je wilt bevallen en dat je er zeker van kunt zijn dat je hierin wordt gesteund. Ook dat geeft rust. Handleiding geboorteplan schrijven: zo zet je je wensen op papier. 

Fysieke voorbereiding 

Als je het idee dat je baby door je bekken moet eng vindt, kun je met een chiropractor die is gespecialiseerd in de zwangerschap kijken of je je bekkenstand kunt optimaliseren. Dit kan helpen bij de indaling, ontsluitingen spildraaien. Ook kan het een afwijkende ligging van de baby, die de bevalling lastiger kan maken, helpen voorkomen. De oefeningen van Spinning Babies zijn ook gericht op een optimale bekkenstand en een soepele geboorte. 

Psychische hulp

Als je een traumatische bevalling hebt gehad of een andere nare ervaring die met intimiteit te maken heeft, kan professionele hulp nodig zijn om dit te verwerken. Vaak helpt EMDR goed bij het verwerken van een trauma en kun je met cognitieve gedragstherapie negatieve gedachtenpatronen veranderen. Op stichtingbevallingstrauma.nl vind je hier meer informatie over, maar je kunt ook terecht bij je huisarts of verloskundige.

Vragen om een keizersnede?

Sommige vrouwen zijn zo bang voor de bevalling, dat een keizersnede ze de beste oplossing lijkt. Als dit voor jou geldt, bespreek dit dan met je verloskundige of gynaecoloog. Een keizersnede is een zware buikoperatie, met risico’s als een inwendige nabloeding, een infectie of trombose. Het herstel kan ook pittig zijn en lang duren. Al geldt dit niet voor iedereen. 

In Nederland wordt in principe alleen een keizersnede uitgevoerd als dit veiliger voor de moeder en/of de baby is dan vaginaal bevallen. In een enkel geval kan dat zo zijn bij extreme angst. Maar meestal is het zinvoller en veiliger om op een andere manier iets aan je angst te doen.

Tips bij angst voor de bevalling: 

  1. Zorg tijdens de zwangerschap goed voor jezelf. Vermijd stress, luister naar je lichaam en neem genoeg rust. Hoe stabieler en uitgeruster je je voelt, hoe gezonder je hormoonhuishouding is. Dat verkleint de kans dat de paniek toeslaat. Tips: zo vermijd je stress tijdens de zwangerschap. 
  2. Doe zoveel mogelijk dingen waar je blij en ontspannen van wordt. Massages, een boswandeling, yoga… Daarmee geef je gelukshormonen zoals endorfine al een lekkere boost voordat de weeën beginnen.
  3. Zoek een doula of geboortecoach die ervaren is op het gebied van bevallingsangst en geboortetrauma’s. Lees hier wat een doula nog meer voor je kan betekenen.
  4. Bescherm jezelf tegen negatieve informatie of enge verhalen die je angst voeden. Het zegt helemaal niets over hoe het bij jou zal gaan.
  5. Ga op zoek naar positieve voorbeelden, zoals de verhalen op mooiebevallingen.nl of bevallingsfilmpjes die vooral kracht en liefde laten zien. Op YouTube kun je bijvoorbeeld zoeken op ‘hypnobirth’ of ‘waterbirth’.
  6. Maak je eigen keuzes. Wat anderen vertellen over hun bevalling hoeft helemaal niet te gelden voor jou. Volg je gevoel en doe wat jou veiligheid en vertrouwen geeft.